Öz

Amaç

N-asetilsistein (NAC), serbest radikalleri temizleyen ve glutatyon (GSH) sentezini artırarak antioksidan savunmayı güçlendiren bir aminotiyol türevidir. Yumurtalık hasarına karşı koruyucu etkileri bildirilmiş olsa da, doksorubisin (DOX) kaynaklı over yetmezliğinde etkinliği gösterilmemiştir. Bu çalışmada, NAC’nin DOX ile oluşturulan over hasarına karşı koruyucu etkisi araştırılması hedeflenmiştir.

Gereç ve Yöntemler

Yirmi bir erişkin dişi sıçan üç gruba ayrıldı: Kontrol, DOX (10 mg/kg, i.p., tek doz) ve DOX+NAC (150 mg/kg, i.p., 5 gün; 3. gün DOX, NAC’den 1 saat sonra). Serum ve doku oksidatif stres parametreleri, histopatolojik değişiklikler, çoğalan hücre nükleer antijeni (PCNA) immünoreaktivitesi ve TUNEL apoptoz analizi yapıldı.

Bulgular

DOX, serum anti-Müllerian hormone (AMH) (6,75 → 5,31 ng/mL; p<0,001) ve GSH’yi (422,64 → 280,98 mg/L; p<0,001) azaltırken; tümör nekroz faktörü alfayı (TNF-α) (175,87 → 260,77 ng/L; p<0,001) ve toplam oksidan kapasitesini (TOS) (7,18 → 11,84 U/mL; p=0,002) artırdı. NAC tedavisi bu değişiklikleri düzeltti: AMH (6,51 ng/mL; p=0,004), GSH (363,86 mg/L; p=0,018), TNF-α (184,55 ng/L; p<0,001), TOS (7,88 U/mL; p=0,003). Doku analizinde DOX, GSH’yi (123,63 → 80,64 mg/L; p=0,001) ve TOS’unu (14,88 → 10,57 U/mL; p<0,001) düşürürken; TOS (7,14 → 12,64 U/mL; p<0,001) ve kaspaz-3’ü (2,06 → 3,14 ng/mL; p<0,001) yükseltti. NAC tüm parametrelerde anlamlı iyileşme sağladı (p≤0,005). Histolojik olarak DOX, ödem, hemoraji ve enflamasyonu artırıp sağlıklı folikül oranını azaltırken; NAC bu bulguları düzeltti. Ayrıca PCNA’yı artırıp TUNEL pozitif hücreleri azalttı.

Sonuç

NAC, DOX’in neden olduğu oksidatif stres, enflamasyon ve apoptozu baskılayarak over rezervi ve folikül sağlığını koruyarak; kemoterapiye bağlı over toksisitesine karşı güçlü bir koruyucu ajan potansiyeli sunmuştur.